Türkiye’den Almanya’ya göç dalgası 30 Ekim 1961 tarihinde imzalanan ‘işgücü alım antlaşması’ ile başlamış, sonraki yıllarda da kitlesel veya bireysel olarak devam etmiştir. Günümüzde Almanya’da 3 milyonun üzerinde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı veya Türk kökenli Alman vatandaşı yaşamaktadır. Almanya’da yaşayan Türklerin kendi aralarında veya Almanlarla yaptıkları evlilikleri gibi boşanmaları da iki ülke hukukunu ilgilendiren bir konudur. Bu nedenle iki ülke nezdinde gerekli sürecin tamamlanması ve tanınır hale getirilmesi gerekmektedir. Boşanmak isteyen çiftlerin ikisinin de Türk veya birinin Türk birinin Alman olması durumunda farklı prosedürler izlenmektedir. Peki Almanya’da boşanma davası nerede açılır, boşanma işlemi tamamlandıktan sonra Türkiye’de geçerli olması, tanınması için neler yapılmalıdır ?

Öncelikle Almanya’da yaşayan iki Türk vatandaşı Türkiye’ye gelip Türk mahkemeleri önünde boşanabilirler. Ancak uluslar arası hukuk kapsamında yürürlüğe konan maddeler uyarınca Türkiye’de ikameti bulunmayan, Almanya’da yaşayan ve boşanmak için Türkiye’ye gelmek istemeyen ikisi de Türk bir çiftin Alman mahkemeleri önünde Türk yasalarına göre boşanmaları mümkündür. Ancak bunun mümkün olmaması veya herhangi bir sıkıntı yaşanması durumunda Türkiye’de nüfus kaydının bulunduğu veya en son ikamet ettikleri yani ikametlerinin bulunduğu en son yerin aile mahkemesi veya aile mahkemesinin bulunmadığı yerlerde ise aile mahkemesi sıfatıyla asliye hukuk mahkemesine başvurarak, boşanma dilekçelerini teslim edebilirler. Ancak eğer bu da mümkün olmuyorsa İstanbul, Ankara veya İzmir Mahkemelerine başvurmaları da mümkündür. 

Eşlerden biri Türk diğeri Alman olan iki vatandaşın boşanma işlemi hem Türk mahkemelerinde hem de Alman mahkemelerinde gerçekleştirilebilir ve sonrasında diğer ülkenin sözkonusu boşanmayı tanıması için gerekli işlemler yapılır. İki ülkede de ayrı ayrı boşanma davası açılmasına gerek yoktur. Ancak iki ülkede de ayrı ayrı dava açılırsa, ilk olarak açılan mahkemenin kararını vermesi beklenir. Alman mahkemelerinde boşanan  biri Türk diğeri Alman bir ciftin boşanma karının Türkiye’de tanınması için tenfiz davası (boşanmanın tanınma davası) açılır. Eğer boşanma Türkiye’de gerçekleşirse mahkemenin kararının bu sefer Alman mahkemelerine başvurarak tanıtılması gerekmektedir. İkisi de Alman vatandaşı olan çiftin (evlendikten sonra Alman vatandaşı olsalar dahi) Türkiye’deki boşanma davalarının Almanya’da hiçbir hukuki geçerliliği yoktur ve Alman mahkemeleri önünde gerçekleşmesi gerekmektedir.